Sinds 1989 is het gehele natuurgebied van Schiermonnikoog een officieel Nationaal Park. Dat betekend dat het grootste gedeelte van het eiland een beschermd natuurreservaat is. Alleen het dorp, het gebied direct ten noorden ervan en de Banckspolder vallen niet onder het natuurgebied. Het gehele Nationaal Park Schiermonnikoog is ongeveer 5.400 hectare (oftewel 54 km²) groot.
Je treft er een goed onderhouden net van wandel- en fietspaden aan, waardoor je die natuur overal optimaal kunt beleven. De afwisseling van bos, duin, strand, kreek en polder maken deze natuur een van de mooiste van Nederland.
Landschappen
Wie goed rondkijkt op Schiermonnikoog ziet al snel dat het eiland twee in het oog springende kwaliteiten heeft: afwisselend en natuurlijk. Het eiland telt acht verschillende landschapstypen: strand, duinen, bos, kwelder, polder, de Westerplas, wad en het dorpsgezicht. Al deze gebieden hebben hun eigen kenmerken met bijzondere planten en dieren:
- De vlakke polder, met in de zomer weidevogels en in de winter ganzen.
- Het wad, waar vogels hun maaltijd bij elkaar scharrelen uit de enorme voorraad voedsel in de wadbodem
- De kale, stuivende duinpannen of in de meer begroeide duinen, waar overal kleurige en geurige duinplanten groeien en bloeien.
- Het brede strand, waar vaak heel mooi is te zien hoe op het kale zand de eerste duintjes ontstaan en langzaam overgaan in grotere begroeide duinen.
- De uitgestrekte kwelder, waar in het voorjaar meeuwen en andere vogels hun eieren uitbroeden.
- Het bos, waar je de geur van dennen opsnuift en paddenstoelen uit de donkere bodem tevoorschijn komen.
- Of vlak bij het dorp waar je wandelend over de groene dijk of fietsend over het schelpenpad kunt genieten van de Westerplas of de zon ziet ondergaan vanaf het Westerstrand.
Flora en Fauna
Alle bebouwing is geconcentreerd op het westelijk deel van het eiland. Daarbuiten zijn wegen en paden vaak de enige tekenen van menselijke activiteit. Ontdek het eiland en geniet van de prachtige natuur. Bekijk de bloemen in het duin, voel de wind door je haren op het strand, hoor de vogels op de kwelder, proef de zilte smaak van zeekraal en ruik de modder op het wad.
Door de grote verscheidenheid aan landschappen zijn er op Schiermonnikoog veel dieren, vooral vogels, en planten. De helft van alle planten en bloemen die in de Nederlandse flora staan, zijn op het Waddeneiland Schiermonnikoog terug te vinden.
Vogels
Er is een grote verscheidenheid aan voedsel. De Waddeneilanden zijn daarom een geliefde rust- en broedplaats voor veel soorten vogels. Vogels die hun voedsel niet van het wad halen, kunnen ook goed terecht op het eiland. Voor hen is er voedsel te vinden in de vele bessendragende struiken en bomen op het eiland, zoals meidoorn, duindoorn, vlier, braam en wilde roos.
Onder andere de wulp en ekster zijn vaak op het wad te zien. In het najaar, winter en vroege voorjaar overwinteren op Schiermonnikoog duizenden ganzen. Eenden zit veel op het wad en in het voorjaar vaak in de duinen. Andere soorten weidevogels (die vooral 's zomers goed te horen en te zien zijn) zijn de scholekster, grutto, tureluur en de kievit. Boven het eiland zweven dikwijls roofvogels. Ook kiekendieven zijn vaak in de lucht te zien.
Zoogdieren
In tegenstelling tot de vele vogels komen er op Schiermonnikoog weinig soorten zoogdieren voor. Voornamelijk konijnen en hazen leven er in grote getale en houden de begroeiing van het eiland kort. De zeehond is het grootste zoogdier dat je tegen kunt komen. De dieren die in de zee leven, zoals wieren, krabben en schelpen, kom je vooral op het strand tegen. Het wad zit ook vol leven, maar het is gevaarlijk om daar zelf een kijkje te gaan nemen. Dat kun je wel goed doen tijdens een wadexcursie, met een gids.
